Χρονικό μετάβασης του Oμίλου της Εμπορικής Τραπέζης από την ανάπτυξη στο Ελληνικό Δημόσιο

Τον Αύγουστο του 1974 παρουσιάστηκαν στην Εμπορική Τράπεζα υπάλληλοι της Επιθεωρήσεως Τραπεζών της Τραπέζης της Ελλάδος. Αν και μόλις είχε τελειώσει ο τακτικός έλεγχος της Τραπέζης Ελλάδος.

Ο έλεγχος «τράβηξε» σε μάκρος αποδεικνύοντας ότι δεν είναι τακτικός αλλά ειδικός χωρίς οι ελεγκτές να παρουσιάσουν την ειδική έγγραφη διαταγή όπως ορίζει ο νόμος σε αυτές τις περιπτώσεις. Οι ελεγκτές ξανά ελέγχαν όσα είχαν προηγουμένως ελέγξει οι συνάδελφοί τους και επειδή δεν έβρισκαν κάτι επιλήψιμο προχώρησαν τον έλεγχο σε βάθος εικοσαετίας μέχρι την εποχή που ο Στρ. Ανδρεάδης ανέλαβε την προεδρία της Εμπορικής.

Στις 5 Δεκεμβρίου 1975 το πρωί οι δυο υπάλληλοι της Τραπέζης Ελλάδος κ.κ. Εμμ. Κηπουρίδης και Δ. Καλοδούκας υπέβαλαν την έκθεση τους στην διοίκηση της Τραπέζης Ελλάδος και εκείνη με την σειρά της την ίδια ημέρα την μεταβίβασε στον τότε Υπουργό Συντονισμού και Πρόεδρο της νομισματικής επιτροπής Παναγιώτη Παπαληγούρα.

Η έκθεση των δυο υπαλλήλων της Τραπέζης Ελλάδος μιλούσε για αόριστες «υπόνοιες» και κατέληγε «..περαιούντες θεωρούμε σκόπιμον όπως τονίσουμε ότι αι προαναφερθείσαι διαπιστώσεις και τα εξ αυτών συμπεράσματα εβασίσθησαν επί ερεύνης η οποία ως εκ της φύσεως του αντικειμένου της δεν εμεθοδεύθη κατά τον συνήθη τρόπον του ελέγχου των τραπεζών (θέσις υπ΄όψιν των ελεγχομένων των πρώτων συμπερασμάτων και πρόσκλησίς των όπως εντός προθεσμίας παράσχουν εξηγήσεις). Εν ανυπαρξία συνεπώς πλήρους εκθέσεως των απόψεων των τραπεζών δεν κατέστη δυνατόν να σταθμισθούν υπάρχοντα ενδεχομένως και μη περιελθόντα εις γνώσιν μας πραγματικά περιστατικά και απόψεις δυνάμενα να οδηγήσουν εις διαφορετικάς κρίσεις εις ωρισμένα σημεία ή να επηρεάσουν καθ΄ οιονδήποτε τρόπον τα εξαχθέντα συμπεράσματα…»

 Την ίδια μέρα, στις 5 Δεκεμβρίου 1975, ο Υπουργός Συντονισμού Π. Παπαληγούρας, μόλις έλαβε την έκθεση των ελεγκτών και την γνωμάτευση του νομικού συμβούλου της Τράπεζας της Ελλάδος, πήγε αμέσως στον Πρωθυπουργό Κων/νο Καραμανλή και συκλήθηκε το Υπουργικό Συμβούλιο, την ίδια πάντα ημέρα, χαρακτηρίζοντας την κατάσταση «έκτακτος περίπτωσις εξαιρετικώς επειγούσης και απροβλέπτου ανάγκης» όπως προβλέπει το άρθρο 44 του Συντάγματος. Βάσει του άρθρου αυτού συντάχθηκε πράξη νομοθετικού περιεχομένου την οποία, αν και προχωρημένη ώρα μεσάνυχτα πιά, την υπογράφει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κων/νος Τσάτσος. Το πρωί τη 6 Δεκεμβρίου 1975, ύστερα από μια πρωτοφανή κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού, δημοσιεύεται στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως η νομοθετική πράξη του Προέδρου της Δημοκρατίας και συγκαλείται επειγόντως για τις 11 το πρωί η Νομισματική Επιτροπή στην πλήρη της ολομέλεια με όλους τους υπηρεσιακούς παράγοντες παρόντες, με δημοσιογράφους και φωτορεπόρτερ. Το γεγονός ήταν εξαιρετικό και άξιζε να του δοθεί θεαματικότητα, μερικοί μίλαγαν για την ανάγκη δημιουργίας συνενόχων.

Η Νομισματική Επιτροπή εγκρίνει ομόφωνα την απόφαση που όριζε επιτρόπους στις τράπεζες Εμπορική, Ιονική & Λαϊκή και Επενδύσεων με ειδικές εξουσίες, καταργώντας ταυτόχρονα τα καταστατικά όργανα που ορίζει ο ν. 2190/1920 περί Ανωνύμων Εταιρειών δηλ. τα Διοικητικά Συμβούλια και τις Γενικές Συνελεύσεις των μετόχων. Ο Ανδρεάδης τίθεται πλέον εκτός του Ομίλου. Ο αιφνιδιασμός έχει επιτύχει, χρειάζεται όμως, οργάνωση για την παγίωση της καταστάσεως. Σύμφωνα με το Σύνταγμα το Προεδρικό Διάταγμα για την «έκτακτος περίπτωσις εξαιρετικώς επειγούσης και απροβλέπτου ανάγκης» πρέπει να κυρωθεί μέσα σε σαράντα ημέρες. Η Κυβέρνηση φέρνει έναν νόμο στην Βουλή τον 236/75 που θα μείνει στην Ιστορία, κατά τον χαρακτηρισμό του τότε αρχηγού της αντιπολίτευσης Γεωργίου Μαύρου αλλά και του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ Ανδρέα Παπανδρέου, σαν « νόμος Ανδρεάδη». Η κυβέρνηση πιστεύει ότι με τον νόμο καλύπτονται οι κυβερνητικές ενέργειες και αυξάνουν τις εξουσίες των επιτρόπων, οι οποίοι πλέον αντικαθιστούν τις διοικήσεις των Τραπεζών και τις συνελεύσεις των μετόχων.

Για όλα αυτά ο Ανδρεαδης έθετε τα παρακάτω εύλογα ερωτήματα.

  1.   Σύμφωνα με τους σχετικούς νόμους ο έλεγχος από τα αρμόδια όργανα της Νομισματικής Επιτροπής (Τράπεζα της Ελλάδος) γίνεται έπειτα από έγγραφη εντολή. Τέτοια εντολή ουδέποτε υπήρξε. Ο μακρότατος και εξονυχιστικός έλεγχος έγινε χωρίς καμία έγγραφη παραγγελία.

  2.   Μετά τον έλεγχο και εφ΄ όσον διαπιστωθούν παραβάσεις, το πόρισμα δίδεται στον ελεγχθέντα ο οποίος απαντά εγγράφως. Τέτοια ενέργεια δεν έγινε ποτέ.

  3.   Οι Επίτροποι τοποθετούμενοι σε τράπεζες, συνεργάζονται με την διοίκηση του κάθε ιδρύματος. Τα Διοικητικά Συμβούλια, νόμιμα εκλεγμένα από Γ.Σ. των μετόχων, εκδιώχθηκαν από τις τράπεζες, κατελήφθησαν τα γραφεία τους και τους απαγόρευσαν να έχουν πρόσβαση στα αρχεία τους, αλληλογραφία κ.λπ. φυσικά με εντολή «Εξ άνωθεν».

  4.   Ο νόμος 236/75 καλύπτει μεν την αξίωση του άρθρου 44 του Συντάγματος, αλλά το προεδρικό νομοθετικό διάταγμα δεν είναι μέσα στα όρια και τις προϋποθέσεις που το άρθρο 44 του Συντάγματος ορίζει.

 Τότε ψηφίζεται ο νόμος 431/76 με τον οποίο ο Επίτροπος που είναι και Διοικητικό Συμβούλιο και Πρόεδρος του αλλά και Γενική Συνέλευση, αποφασίζει αύξηση Κεφαλαίου στην οποία οι παλαιοί, πραγματικοί μέτοχοι δεν δικαιούνται να μετάσχουν. Πρόκειται για μια ενέργεια που παραβίασε την αρχή της ισότητας των πολιτών. Ήρθε σε σαφή αντίθεση προς τις πάγιες διατάξεις του νόμου 2190 «περί ανωνύμων εταιρειών» που δίδει στους παλαιούς μετόχους το «δικαίωμα προτιμήσεως» σε κάθε αύξηση κεφαλαίου μιας Α.Ε. Θεσμικό πλαίσιο που προστατεύει παγκοσμίως τις ανώνυμες εταιρείες.

Με τον νόμο 431/76 η μέχρι τότε νόμιμη πλειοψηφία του 51% γίνεται μειοψηφία του 25,5%.

Με την ψήφιση αυτού του νόμου, το Δημόσιο έπαιρνε ουσιαστικά την πλειοψηφία των μετοχών της Εμπορικής. Οι νέες μετοχές διατέθηκαν κατά 9/10 σε ημεδαπά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου δικαίου και στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, ενώ το εναπομείναν 1/10 διετέθη στους υπόλοιπους μετόχους της τράπεζας, κατ΄αναλογια συμμετοχής τους στο παλαιό της κεφάλαιο. Τσι εκδόθηκαν 3.630.000 νέες μετοχές προς 162 δραχμών η κάθε μια

Τότε καλούνται οι νεοδιορισθέντες από την Κυβέρνηση διοικήσεις 79 ασφαλιστικών ταμείων να συμμετάσχουν στην αύξηση κεφαλαίου της Εμπορικής Τραπέζης.

Αλλά και στην περίπτωση αυτή, κατά παραβίαση της ουσίας του παγίου και θεσμικού νόμου 2190/20 περί Ανωνύμων Εταιρειών, αφαιρείται από τα Ταμεία να παρουσιαστούν στην Γενική Συνέλευση και αντ΄αυτών τους εκπροσωπεί  υποχρεωτικά ο Υπουργός Οικονομικών Ευάγγελος  Δεβλέτογλου. Πράξις που κατά των καθηγητών Εμπορικού Δικαίου Κων. Ρόκα και του καθηγητή συνταγματικού δικαίου και νομικού συμβούλου του Α. Παπανδρέου Γεώργιο Κασιμάτη οι όποιοι γνωμοδοτούν ότι καταστρατηγήθηκε το σύνταγμα στην περίπτωση αυτή.

Στην Διοίκηση της Εμπορικής, τότε, τοποθετούνται στελέχη κυρίως της Τραπέζης Ελλάδος. Διευθύνοντας Σύμβουλος τοποθετείται ο Εμμ. Κηπουρίδης ο οποίος είχε συντάξει και την Έκθεση Ελέγχου της Εμπορικής για να ακολουθήσουν αυτά που ακολούθησαν.

Για να υπάρξει μια «ηθική δικαίωση» για την Κυβέρνηση παραπέμπουν τον Στρατή Ανδρεάδη στην δικαιοσύνη.

31 Αυγούστου 1976 ο Εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Αθηνών εκδίδει αθωωτική πρόταση τόσο για τον Ανδρεάδη όσο και για τους λοιπούς συγκατηγορούμενούς του.

13/10/1976 Το συμβούλιο Πλημμελειοδικών παρα την απαλλακτική εισαγγελική πρόταση παραπέμπουν τον Ανδρεάδη μαζί με πέντε στενούς συνεργάτες του σε δίκη. Είναι τόσο διάτρητο νομικά και ουσιαστικά το βούλευμα αυτό ώστε ασκεί κατ΄ αυτού έφεση ο Αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου και Προϊστάμενος της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών.

14 Ιανουαρίου 1977 Τελικά το Συμβούλιο Εφετών Αθηνών παραπέμπει τον Στρ. Ανδρεάδη και τέσσερις συνεργάτες του σε δίκη μόνο για «παράβαση κανόνων της Νομισματικής Επιτροπής» το κατηγορητήριο είχε συντριπτικά συρρικνωθεί.

12 Μαΐου 1977 γίνεται η δίκη στο Πλημμελειοδικείο και όλοι οι κατηγορούμενοι απαλλάσσονται.

Ο Εισαγγελέα Εφετών ασκεί έφεση κατά της απαλλακτικής αποφάσεως μόνο για τον Καθηγητή Στρατή Ανδρεάδη.

27 Φεβρουαρίου 1978 το Εφετείο Αθηνών απαλλάσσει ομόφωνα και οριστικά τον Καθηγητή Στρατή Ανδρεάδη.

Ακόμα και μετα από την μακρόχρονη δικαστική διαδικασία (5/12/1975 – 27/2/1978) παρότι κρίθηκε πλήρως και τελεσιδίκως αθώος ο Ανδρεάδης δεν αποκαταστάθηκε σύμφωνα με το δίκαιο και τις ηθικές αρχές που διέπουν όλες τις κοινωνίες του κόσμου στο συγκρότημα του αλλά παρέμεινε με τις αντισυνταγματικές διατάξεις του Ν.431/76 ως μειοψηφία του 25%.

Είναι σαφέστατο ότι επρόκειτο για μια προσωπική επίθεση του τότε Πρωθυπουργού Κων/νου Καραμανλή κατά του Στρατή Ανδρεάδη.

Στον Economist της 17/1/1976 με αφορμή τον έλεγχο στον Όμιλο Εμπορικής Τραπέζης κυκλοφόρησε άρθρο με τίτλο “The new brooms” όπου αναφέρει ότι ο Διοικητής της Τραπέζης Ελλάδος Ξενοφών Ζολώτας, είχε προσωπική αντιπαράθεση με τον Ανδρεάδη, η οποία χρονολογούνταν πριν από την περίοδο της Δικτατορίας και αυτός είναι ο βασικότερος λόγος που ξεκίνησε ο έλεγχος της Τράπεζας.

Ο συντάκτης οικονομικών ειδήσεων της «Καθημερινής» Νίκος Νικολάου ο οποίος κάλυπτε από κοντά το ρεπορτάζ της περιόδου σε βιβλίο που εκδόθηκε αρκετά χρόνια μετά  υποστηρίζει ότι οι λόγοι της κρατικοποίησης της Εμπορικής Τραπέζης ήταν καθαρά προσωπικοί. Σύμφωνα με τον συγγραφέα κατά την διάρκεια της δικτατορίας ο Ανδρεάδης άδειασε όλα τα υπάρχοντα του Κων. Καραμανλή από ένα διαμέρισμα επί της οδού Καρνεάδου που του είχε παραχωρήσει.

Επιπλέον υπήρχε αντιπαλότητα του Ανδρεάδη με τον Παπαληγούρα εξαιτίας της κατάσχεσης από τις τράπεζες του Ομίλου της Εμπορικής των περιουσιακών στοιχείων του αδελφού του Παπαληγούρα

Ο Στρατής Ανδρεάδης ξεκίνησε έναν μακρύ δικαστικό αγώνα εναντίον του ελληνικού δημοσίου μέχρι τον θάνατό του. Τον αγώνα συνέχισε η οικογένειά του με κύριο αίτημα να αποζημιωθούν για την επένδυση τους που δεν ολοκληρώθηκε. Μετά από πολλές αναβολές και εφέσεις η οικογένεια με πρωτοβουλία του μικρότερου γιου του τον Πέτρο κατέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, καταφέρνοντας τελικά, στα μέσα της δεκαετίας του 1990 να δικαιωθούν και να κερδίσουν μια σημαντική αποζημίωση από το ελληνικό Δημόσιο.

Ο μεγάλος Όμιλος της Εμπορικής Τραπέζης από το 1976, αργά αλλά σταθερά, με ευθύνη του ελληνικού δημοσίου, αποδυναμώθηκε διαμελίστηκε μέχρι που το 2013 ολοκληρώθηκε η εξαγορά της από την Alpha Bank και έσβησε πλέον το όνομα μιας μεγάλης Τράπεζας.

 

 

Βιβλιογραφία:Μεταφορά από τα βιβλία

-Ο όμιλος επιχειρήσεων Στρατή Ανδρεάδη «Χθες  σημερα  αυριο» Αθήνα 1986

-Ο καθηγητής Στρατής Ανδρεάδης, Αυτοβιογραφία ενός επιχειρηματία. Εκδόσεις Παπαδόπουλος 2022




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου